دندان مصنوعی

1) دندان مصنوعی جدید در دهان شما پر حجم و عجیب جلوه خواهد کرد و احساس خواهید کرد که دهان و گونه شما پر شده است مدت زمانی لازم است تا به آن عادت کنید.
2) هرگز سعی نکنید گیر دندان مصنوعی خود را با تکان دادن زبان و لبها امتحان کنید چون حتماً لق خواهد شد.
3) امکان دارد روزهای اول استفاده از پروتز، ترشح بزاق در دهان زیاد باشد اما این مشکل بعداً رفع خواهد شد.
4) صحبت کردن با پروتز جدید احتیاج به تمرین دارد با ایستادن جلوی آیینه می‏توانید کلماتی را که برای تلفظ مشکل است مرتب تکرار نمایید و یا روزانه به مدت 20 دقیقه با صدای بلند متنی را بخوانید.
5) غذا خوردن با دندان مصنوعی را با غذاهای نرم و لقمه های کوچک شروع کنید.
6) سعی کنید لقمه غذا را با دو طرف دهان بجوید. 6 تا 8 هفته وقت لازم است تا غذا خوردن شما حالت عادی پیدا کند.
7) هرگز سعی نکنید جهت نشاندن پروتز در جای خود و امتحان پروتز از جویدن غذا و اجسام سفت مثل نخود و ... کمک بگیرید.
8) پروتز شما احتیاج به تمیز کردن دارد. حتماً بعد از هر وعده غذا باید آنها را از دهان بیرون آورده و زیر آب شستشو دهید تا مواد غذایی پاک شود.
9) جهت شستن پروتز از آب سرد و یا آب ولرم استفاده کرده و از تمیز کردن توسط آب گرم جداً خودداری نمایید چون باعث تغییر دست دندان شما می‏شود.
10) هر شب برای شست و شوی پروتز از آب و صابون، مخصوصاً شوینده کم اسانس مثل مایع ظرفشویی استفاده کنید و بعد آن را زیر آب روان خوب بشویید تا اثرات مواد شوینده کاملاً از بین برود.
11) هرگز از خمیردندانهای معمولی جهت تمیز کردن پروتز استفاده نکنید.
12) برای تمیز کردن پروتزهای خود از مسواک نرم یا مسواکهای مخصوص پروتز استفاده نمایید و از بکار بردن مسواک‏های زبر خودداری نمایید.
13) هر شب قبل از خواب و بعد از خارج کردن پروتزها از دهان، مخاط دهان را با مسواک نرم یا پارچه نرم و مرطوب خوب تمیز نموده و ماساژ دهید.
14) در صورت جمع شدن رنگدانه یا جرم گرفتن دست دندان، پروتز خود را در محلول شوینده زیر به مدت 6 تا 8 ساعت قرار داده سپس آنرا با آب و صابون خوب بشویید تا رسوبات موجود در سطوح پروتز شما کاملاً تمیز گردد. در نهایت با یک دهان شویه که از داروخانه می‏توانید تهیه نمائید، پروتز خود را بشوئید.
محلول شستشوی پروتز: یک قاشق غذاخوری ماده تمیز کننده خانگی (وایتکس) در یک لیوان آب معمولی.
15) فقط روز اول پس از تحویل پروتز حتماً آن را در تمام طول شبانه روز به جزء هنگام تمیز کردن در دهان قرار دهید. این کار سبب می‏شود که به پروتز خود سریعتر عادت کنید.
16) بعد از روز اول حتماً باید شبها پس از شستشوی دست دندان آنرا درون یک ظرف آب قرار دهید و به هیچ وجه شبها موقع خواب از دست دندان استفاده نکنید.
17) در صورت هرگونه زدگی توسط پروتز و برای حذف ناحیه زخمی در دهان از پنبه یا مواد مشابه در زیر دست دندان استفاده نکنید و حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید.
18) اگر پروتز شما دچار شکستگی یا ترک خوردگی شد، خود اقدام به تعمیر آن نکنید چون باعث افزایش خرابی و غیرقابل استفاده شدن پروتز می‏گردد. حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید.
19) در صورتیکه دست دندانتان گیر نداشت و یا گیرخود را بعد از مدتی استفاده از دست داد به دندانپزشک مراجعه کنید و به هیچ وجه از چسبها و آسترهایی که در تلویزیون و مجلات و غیره تبلیغ می‏شود استفاده نکنید.
20) اولین مراجعه شما به دندانپزشک 24 ساعت پس از تحویل پروتز می‏باشد و این امر جهت رفع زدگی ها و اشکالات احتمالی در دست دندان می‏باشد و دومین ملاقات 48 ساعت پس از اولین ملاقات با دندانپزشک می‏باشد. در صورت رضایت از پروتز، دو هفته بعد جهت کنترل به دندانپزشک مراجعه کنید.
21) هر شش ماه یکبار جهت معاینه پروتز و بافتهای دهان به دندانپزشک مراجعه نمایید.
تهیه و تنظیم : دکتر شکوفه شهرابی ، دندانپزشک

دندان قروچه ( براکسیسم )

Braxism واژه ای علمی برای سائیدن دندانها یا فشردن دو فک بهم به خصوص در حین خواب یا تحت فشار روحی است . این واژه از کلمه یونانی ( by chein ) به معنای دندان قروچه گرفته شده است . clenching یک نوع شایع از براکسیسم است و عبارت است از بستن غیرعمدی دندانها روی هم در وضعیت جویدن که شدت حرکات عمومی آن تا 14 برابر حالت نرمال است .

مطالعات زیادی در مورد دلیل رخ دادن براکسیسم انجام شده است اما هیچ کسی دلیل قطعی بروز آن را نمی داند . به هر حال وقتی در مورد براکسیسم صحبت می شود استرس و فشار روحی باید به عنوان یک عامل اساسی در نظر گرفته شود . استرسهای روزانه در بسیاری از افراد عامل آغاز براکسیسم است . البته احتمال دارد که برخی از افراد مبتلا به آن هرکز علائمی ناشی از آن را تجربه نکنند . امکان دارد بروز یا عدم بروز علائم این اختلال با ترکیب پیچیده ای از عوامل مختلف در ارتباط باشد مانند : میزان فشار روحی ، مدت زمان سائیدن یا فشردن دندانها ، مرتب یا نامرتب بودن دندانها ، وضعیت بدنی ، عادات بد خوابیدن و ...

علائم و نشانه های براکسیسم که ممکن است دیده شود عبارت است از :
- سائیدگی دندانها
- ترک برداشتن و شکستن دندانها
- حساس شدن دندانها
- تحلیل لثه یا ایجاد شیارهایی در نزیک خط لثه بر روی دندانها
- لقی دندانها
- تشکیل پاکتهای پریودنتال
- زخم شدن شدن گونه
- درد عضلانی
- سردرد
- مشکلات TMJ
- گوش درد
- شکایت از درد فک و صورت در هنگام بیدار شدن از خواب
- مکیدن انگشت شصت دست توسط کودک
- گاز گرفتن ناخن ها
- جویدن سطح داخلی گونه ها
- بی خوابی و افسردگی و ...

اگر براکسیسم در اثر استرس ایجاد شده باشد تا زمان وجود استرس ادامه خواهد داشت . برخی از موارد این اختلال در کودکان در نوعی واکنش طبیعی به رشد و تکامل است و معمولاً با رسیدن به سن نوجوانی بهبود می یابد . بیشتر کودکان با رویش دندانهای دائمی این عادت را ترک می کنند چون دندانهای دائمی به درد حساس ترند .
* درمان : ممکن است بتوان بدون در نظر گرفتن علت ایجاد با آرامش قبل از خواب تا حدی آن را کنترل کرد . بطور مثال گرفتن دوش آب گرم ، گوش دادن به موسیقی ملایم یا خواندن کتاب قبل از خواب می تواند در دستیابی به آرامش مؤثر باشد .
هدف از درمان براکسیسم ، کاهش درد ، پیشگیری از آسیب دندانها و کاهش عادت فشردن دندانها روی هم است .
برای کمک به کاهش درد برخی از اقدامات قابل انجام توسط بیمار به شرح زیر است :
- آزاد و شل نگهداشتن عضلات صورت در طول روز با این هدف که شل نگه داشتن عضلات صورت به یک عادت تبدیل شود می توان به بیمار توصیه کرد در حالی که دندانها از هم جدا و لب ها بسته هستند زبان را در حال استراحت پشت دندانهای بالا نگه دارد .
- یادگیری تمرینات کششی عضلات برای باز کردن و تعادل طبیعی و حرکات عضلات و مفصل در طرفین سر
- قرار دادن یخ یا آب گرم روی عضلات دردناک
- اجتناب از خوردن غذاهای سفت مثل آب نبات ، استیک ، گردن و فندق
- نوشیدن آب به مقدار زیاد
- تلاش برای کاهش استرس روزانه و یادگیری روشهای دستیابی به آرامش
- خوابیدن به اندازه کافی
به طور سنتی برای درمان این اختلال از یک وسیله پلاستیکی نظیر Night- guard استفاده می شود .
این وسیله بین دندانهای بالا و پایین سدی ایجاد می کند که سبب متوقف شدن سائیدن دو قوس فکی روی هم می شود . در واقع این وسیله به جای سطح اکلوزال دندانها سائیده می شود .
به هر حال این وسیله راه حل درمان این اختلال نیست و تنها سبب کاهش عوارض ناشی از آن می شود.

پیشگیری از بیماریهای بافت های اطراف دندان

در صورت مراقبت مناسب و کافی ، حفظ سلامت دندانها و لثه ها برای یک عمر امکان پذیر است . به این ترتیب که :

دندانهای خود را هر روز تمیز کنید .

دندانها را حداقل دو بار در روز مسواک بزنید . این کار پلاک را از روی سطح داخلی ،       به خارجی و جونده دندانها برطرف می کند . مسواکی با پرزهای نرم و کیفیتی خوب انتخاب کنید. مسواک سایش پیدا کرده ، ریش ریش شده یا با پرزهای سخت می تواند به لثه ها صدمه بزند . اطمینان حاصل کنید که از محصولات مورد تأیید دندانپزشکان استفاده می کنید تا ایمنی و اثر بخشی محصول تضمین شده باشد .

از نخ دندان یا سایر تمیزکننده های بین دندانی برای کمک به زدودن پلاک از فضای          بین دندانها که مسواک دسترسی  به آن ندارد ، استفاده کنید .  ژنژویت را غالبا" می توان به طور موفقیت آمیزی با مسواک زدن منظم روزانه و تمیز کردن بین دندانها برطرف کرد .

خمیردندانها و دهانشویه های حاوی فلوراید برای کمک به پیشگیری دندان توصیه می شود . چنانچه در کنترل پلاک بالای خط لثه و ژنژویت احتیاج به کمک اضافی داشتید ، دندانپزشک شما ممکن است استفاده از یک دهانشویه ضد میکروبی مورد تأیید ADA   را به عنوان روشی مؤثر علاوه بر روشی که به طور روزانه برای حفظ بهداشت دهان به کار می برید ، توصیه    می کند .

رژیم غذایی متعادلی برای سلامت عمومی بدن خود داشته باشید

از گروههای غذایی اصلی – نان ها ، حبوبات و غلات دیگر ، میوه ها ، سبزیجات ، گوشت ها ، گوشت پرندگان ، ماهی و معادل اینها ، شیر ، پنیر و ماست استفاده کنید .  

این غذاها پروتئین ها ، کربوهیدراتها ، چربی ها ، ویتامین ها ، مواد معدنی و آب کافی مورد نیاز بدن شما را فراهم می آورند .

طبق برنامه ای منظم به دندانپزشک مراجعه کنید .

پاک سازی حرفه ای دندانها برای جلوگیری از بیماریهای بافت های اطراف دندان ضروری است . دندانپزشک و بهداشتکار دهان و دندان شما تکنیک های مناسبی برای مسواک زدن به شما نشان داده ، پرسش های شما را پاسخ می دهند و برنامه مناسبی برای معاینات عمومی به شما توصیه می کنند .

شما با یادگیری علائم هشدار دهنده می توانید در مبارزه تان علیه بیماریهای بافت های نرم اطراف دندان به دندانپزشکتان – و همینطور خودتان – کمک کنید . در صورت مشاهده هر یک از علائم ذیل فورا" به دندانپزشک خود مراجعه کنید :

·         لثه هایی که به آسانی خونریزی می کنند .

·         لثه های قرمز ، متورم یا دردناک

·         لثه هایی که از دندانها عقب نشینی کرده اند .

·         بیرون زدن چرک از بین دندانها و لثه ها هنگام فشار دادن لثه ها

·         بدبویی یا بدمزگی دائمی دهان

·         فاصله افتادن یا لق شدن دندانهای دائمی

·         هر نوع تغییر در جفت شدن دندانهای بالا و پایین هنگام گاز زدن

·         هر نوع تغییر در نشستن دندانهای مصنوعی بر روی لثه

با این همه ، ممکن است شما دچار بیماریهای بافت های اطراف دندان شوید و در عین حال هیچیک از این علائم را نداشته باشید . اکثر مردم با وجود ابتلا به بیماریهای بافت های اطراف دندان دردی احساس نمی کنند . به همین دلیل معاینات عمومی منظم شامل بررسی امتحان بافت های اطراف دندان اهمیت دارد .

تشخیص بیماریهای بافت های اطراف دندان

دندانپزشکان با ویزیت های دندانپزشکی منظم می توانند بیماریهای بافت های اطراف دندان را در مراحل اولیه ، قبل از صدمه غیر قابل برگشت استخوان ها و دندانها تشخیص دهند . این بیماریها پیشرونده بوده و در بدو امر علائم ناراحت کننده ای ایجاد نمی کنند تا در مورد وجود مشکل به شما هشدار دهند . با این وجود ، درد در مراحل پیشرفته و یا در بیماریهای با پیشرفت سریع ممکن است رخ دهد . بنابراین ، آنقدر صبر نکنید که دندان درد به سراغتان بیاید .

دندانپزشک در طول معاینات عمومی ، لثه های شما را از نظر مشکلات بافت های اطراف دندان معاینه می کند و با استفاده از وسیله ای به نام سوند پریودونتال وارسی می کند که آیا بافت لثه اتصال خود را از دندان از دست داده یا نه و آیا شیار بین لثه ها و دندانها عمیق شده است یا خیر . عمق این پاکتها را می توان به کمک این وسیله اندازه گیری کرد . دندانپزشک شما ممکن است نیاز به گرفتن عکس رادیوگرافی پیداکند تا ببیند آیا استخوانها تخریب شده اند یا خیر .

در صورت تشخیص بیماری بافت های اطراف دندان ، دندانپزشک تان یا شخصا" برنامه درمانی را شروع می کند یا شما را به یک پریودنتیست ارجاع می دهد . پریودنتیست کسی است که در تشخیص ، پیشگیری و درمان بیماریهای بافت های اطراف دندان تخصص دارد .

اشکال مختلف درمان التهاب بافت های اطراف دندان

شیوه درمان بیماریهای بافت های اطراف دندان بستگی به نوع بیماری و پیشرفت آن دارد .

با این همه ، جدا از برنامه درمانی رعایت بهداشت روزانه دهان برای موفقیت هر نوع درمان بافت های اطراف دندان ضروری است .

نخستین قدم معمولا" یک پاکسازی کامل است که ممکن است شامل جرم گیری برای برداشتن پلاک ها و جرم زیر خط لثه باشد . ریشه های دندان را نیز می توان برای هموار کردن سطح ریشه ها پرداخت کرد تا بافت لثه مجاور دندانها ترمیم گردد . در برخی موارد به هم جفت شدگی دندانها   (Occlusion )     ممکن است احتیاج به تنظیم کردن داشته باشد .

برای کمک به کنترل رشد باکتریهای زیر لثه که از خود سم تولید کرده و باعث التهاب بافت های اطراف دندان می شوند ، استفاده از آنتی بیوتیکها یا شستشو با مواد ضدعفونی کننده توصیه می شود .

در صورت پیدایش پاکتهای عمیق تر ( بیش از 4 تا 6 میلی متر ) ممکن است به عمل جراحی احتیاج شود . این برای دندانپزشک یا بهداشتکار دهان و دندان مشکل است که پلاک و جرم را به طور کامل از پاکتهای عمیق پاک کند . بیماران به ندرت ممکن است بتوانند آنها را تمیز و عاری از پلاک نگه دارند . باقی گذاردن پاکتها زمینه را برای ایجاد عفونت و تخریب استخوان فراهم می کند .

در صورت عمیق بودن پاکت ها و تخریب استخوانی ممکن است به عمل جراحی فلاپ (   Flap Surgery)      (   حتیاج شود تا دندانپزشک با دسترسی به ریشه دندانها بتواند جرم ، پلاک و بافت های بیمار را به طور کامل بردارد . در این تکنیک لثه را از روی استخوان بلند کرده و سپس در محلی جدید یا در وضعیتی جدید از نو بخیه می زنند تا تمیز نگه داشتن آن راحت باشد .

عمل جراحی استخوان

این عمل گاه در کنار جراحی فلاپ انجام می گیرد . در جراحی استخوان مقداری از استخوان دور دندان را از نو شکل می دهند . در مواردی خاص برای جایگزین کردن استخوان از دست رفته ممکن است از پیوند استخوان استفاده شود . ممکن است استفاده از بست ها ( Splints)  و وسایل دیگر برای ثابت کردن موقت دندان لق و یا پس از تکمیل درمان پریودونتال ضرورت یابد .

اقدامات مؤثر دیگری نیز برای جایگزین کردن بافت لثه و استخوان تخریب شده در مراحل پیشرفته بیماری در دسترس می باشد . این اقدامات برای مشکلات ویژه بافت های اطراف دندان مورد استفاده قرار می گیرند . با دندانپزشک خود درباره درمان هایی که برای شما مناسب ترند ، صحبت کنید .

اقدامات نگه دارنده

در هر برنامه زمانی برای بیماریهای بافت اطراف دندان ، دندانپزشک شما بر اهمیت برداشتن پلاک توسط مسواک زدن روزانه و پاکسازی بین دندانها تاکید خواهد کرد .

رعایت بهداشت دهان برای جلوگیری از وخامت بیماریهای بافت اطراف دندان یا عود آن ضروری است . به علاوه ، دندانپزشک شما مایل است که شما به دنبال یک دوره درمان فعال ، در فواصل منظم برای ویزیت مراجعه کنید تا اطمینان یابد که اولا" شما بهداشت دهان را رعایت کنید یا خیر ، ثانیا" هر نوع پلاک یا جرم را که احیانا" در این فاصله تجمع پیدا کرده است بردارد و ثالثا" دهان شما را وارسی کند که مطمئن شود بیماری بافت اطراف دندان شما  تحت کنترل می باشد .

انتظار نکشید تا به دندان درد بیفتید

دندان های شما باید برای یک عمر باید کار کنند و با مراقبت مناسب نیز از پس این کار بر می آیند و این به معنای مسواک زدن روزانه و تمیز کردن بین دندانها در طول روز و پاکسازی صحیح منظم دندانها است تا از بیماریهای بافت های نگهدارنده اطراف دندان جلوگیری شود . بیماریهای بافت های نگهدارنده اطراف دندان علت عمده از دست رفتن دندانها در بزرگسالان است ، ولی می توان از این بیماریها پیشگیری کرد .

واژه   “ Periodontal "    از دو واژه یونانی به معنای « اطراف دندان » تشکیل شده است . بافت های نگهدارنده اطراف دندان می توانند به انواع مختلفی از بیماریها مبتلا شوند که همگی در اثر عفونت باکتریایی لثه ها ، استخوان و رباط هایی که از دندان حمایت کرده و آنها را در داخل آرواره نگه می دارند ، به وجود می آیند . بیماریهای بافت های نگهدارنده اطراف دندان معمولاً بدون درد بوده و ممکن است پیشرفتی آهسته یا کاملاً سریع داشته باشند . بدون معاینه منظم دندان ها ، ممکن است تا آسیب شدید بر لثه ها و استخوان های آرواره از بیماری بافت های نگهدارنده اطراف دندان های خود مطلع نشوید و آنگاه دیگر از دست رفتن دندان غیر قابل اجتناب خواهد بود .

بافتهای نگهدارنده اطراف دندان (  Periodontal    )

بیش از نیمی از افراد بالای 18 سال حداقل در مراحل اولیه زندگی تا حدی  درگیر بیماری بافتهای نگهدارنده اطراف دندان هستند . پس از 35 سالگی ، تقریباً سه چهارم بزرگسالان دچار نوعی بیماری بافت اطراف دندان می باشند . با این همه ، بیماریهای بافت اطراف دندان می تواند در هر سنی اتفاق بیافتد . حتی کودکان پنج یا شش ساله هم می توانند علائم بیماریهای بافت اطراف دندان را نشان دهند .

برای پیشگیری از این بیماریها لازم است بدانید چه عواملی باعث ایجاد این نوع بیماریها    می شود ، عادات بهداشتی خوبی برای حفظ سلامت دهان و دندان خود داشته باشید و تحت مراقبت حرفه ای منظم قرار گیرید .

علل بیماریهای بافت های اطراف دندان

بیماریهای بافت های اطراف دندان در اثر انواعی از باکتریهای موجود در پلاک Plague         ( لایه چسبنده بی رنگی از باکتریها که بطور مداوم بر روی دندان ها تشکیل می شود ) بوجود می آید . این باکتری ها سمومی (  Toxins   ) از خود ترشح می کنند که لثه ها را تحریک کرده و منجر به از هم گسیختگی اتصال بافت های لثه به دندان ها می شود . به مرور زمان این سموم می توانند بافت های لثه را از بین برده و با پیشرفت عفونت به ضایعات استخوانی منجر شوند .

بعلاوه ، پلاکی که از روی دندان برداشته نمی شود می تواند با مواد دیگر ترکیب شده و به رسوب سخت و متخلخلی به نام جرم دندان ( Calculus    ) یا باره مبدل می شود . جرم روی سطح دندان و بالای خط لثه ممکن است در بیماریهای بافت های اطراف دندان دخالتی نداشته باشد . اما وجود جرم بر روی سطح ریشه دندان و زیر لثه ها برداشتن پلاک و باکتریهای جدید را دشوارتر می سازد . برخلاف پلاک که خودتان می توانید آن را از سطح دندان بردارید ، فقط دندانپزشک یا بهداشتکار دهان و دندان می تواند جرم یا باره دندان را بر طرف کند .

انواع بیماریهای بافت های اطراف دندان

شکلهای مختلفی از بیماریهای لثه ای و بافت های اطراف دندانی وجود دارد که شایعترین آنها عبارتند از : التهاب لثه   (Gingivitis)و التهاب بافت های نگهدارنده اطراف دندان   ( Periodontitis)

التهاب لثه ( ژنژویت ) اولین مرحله بیماریهای بافت های اطراف دندان بوده و قابل برگشت است . با این وجود ، در صورت عدم معالجه ممکن است به بیماری وخیم تری منجر شود .

پریودنتیت یا  التهاب بافت های اطراف دندان مراحل پیشرفته تر بیماریهای بافت های اطراف دندان است. در این حالت لثه ها ، استخوان و سایر ساختارهایی که از دندان ها محافظت     می کنند ، آسیب می بینند . ممکن است دندان ها شل شده و بیفتند یا احتیاج به کشیدن پیدا کنند . در این مرحله برای پیشگیری از ضایعات دندانی به درمان های پیچیده تری احتیاج است .

سایر عوامل مداخله گر در بیماریهای بافت های اطراف دندان

اگر چه بیماریهای بافت های اطراف دندان در اثر پلاک ایجاد می شود ، تعدادی از عوامل دیگر می توانند احتمال خطر ، شدت و سرعت پیشرفت این بیماریها را افزایش دهند .

       افرادی که تنباکو  می کشند یا می جوند در مقایسه با کسانی که اصلا" تنباکو مصرف نمی کنند به احتمال بیشتر و با شدت بیشتری دچار بیماریهای بافت اطراف دندان می شوند .

       پل ها   (bridges )    و نامرتبی دندانها و پرشدگی های ناقص دندانها

همگی در انباشتگی پلاک و افزایش احتمال ایجاد بیماریهای بافت های اطراف دندان دخالت دارند .

       عاداتی که در آن فشار زیادی به دندانها وارد می آید ، مثل دندان قروچه کردن یا سائیدن دندانها نیز ممکن است روند تخریب استخوانهای حمایت کننده را تسریع بخشد .

       رژیم غذایی نامتعادل  ممکن است باعث شود که بیماریهای بافت اطراف دندان با سرعت بیشتری پیشرفت کند یا شدت بیماری افزایش یابد . تحقیقات نشان می دهند که رژیم غذایی نامتعادل باعث می شود بافت های دهان مقاومت کمتری نسبت به عفونت داشته باشند .

       حاملگی یا استفاده از قرص های پیشگیری از بارداری .

با افزایش سطح هورمونی باعث واکنش حساستر بافت های لثه نسبت به سموم آزاد شده از پلاک و تسریع رشد برخی باکتری ها می شود . لثه ها به احتمال بیشتری قرمز ، دردناک و متورم شده به آسانی خونریزی می کنند .

       بیماریهای سیستمیک  مثل ایدز یا دیابت می توانند مقاومت بافت ها را نسبت به عفونت کاهش داده بر وخامت بیماریهای اطراف دندان بیفزایند . 

     داروها 

استروئیدها ، برخی انواع داروهای ضد تشنج ، داروهای ضد سرطان و برخی بلوکرهای کانال کلسیم و بسیاری از داروهای دیگر لثه ها را تحت تأثیر قرار می دهند . اطلاع پزشک از داروهایی که شما مصرف می کنید . بسیار مهم است ، بنابراین ، در مواقع لزوم از آوردن سابقه طبی خود اطمینان حاصل کنید .

در حالی که همه این عوامل می توانند در احتمال خطر یا شدت بیماریهای بافت های اطراف دندان دخالت داشته باشند ، خود عامل ایجاد کننده این بیماریها نیستند . حتی اگر شما یک یا چند تا از این عوامل را دارا باشید ، هنوز با عمل کردن به توصیه دندانپزشک و کنترل پلاک می توانید از بهداشت دهانی خوبی برخوردار باشید .

  پوسیدگی  دندان

باید دانست که در ایجاد پوسیدگی دندان سه عامل مهم نقش عمده دارند . این سه عامل لازم و ملزوم یکدیگرند و با کنترل یک یا دو عامل بمقدار زیادی از پیدایش پوسیدگی میتوان پیشگیری کرد .

این سه عامل عبارتند از :

الف - وجود مواد قندی در دهان

ب - وجود باکتریها در دهان

ج - نوع ترکیب فیزیکی و شیمیایی ( جنس ) دندان

رابطه سه عامل فوق در ایجاد پوسیدگی را اینطور میتوان تعبیر و تفسیر نمود که در دهان همه افراد انواع مختلفی از میکربها و قارچها وجود دارند که در روی سطوح جونده بخصوص بین شیارها و حفرات کوچک و یا بین سطوح تماس دندانها قرار گرفته اند . این باکتریها همراه با بزاق و باقیمانده غذاها مخصوصاً مواد قندی که بهترین محیط تکثیر برای این موجودات میباشد ، توده چسبنده و شفافی  را در سطح دندانها بوجود می آورند که این توده شفاف میکربی را پلاک دندانی می نامند .

با ورود مکرر مواد غذائی مخصوصاً اگر شیرین باشند ، میکروبهای موجود در پلاک دندانی ماده قندی را تخمیر نموده ،‌اسید تولید می کنند . این اسید روی مینای دندان اثر کرده باعث انحلال آن و ایجاد پوسیدگیها از همین نقاط ضعیف شده مینای دندان می شوند ، چنانچه ترکیب فیزیکی و شیمیائی مینای دندان در اثر سوء‌تغذیه مادر و یا کودک و یا عدم مصرف مواد ضروری مانند فلوراید حساس و ضعیف تر شده باشد اسید بوجود آمده با از بین بردن سریع مینای دندان باعث پیشرفت پوسیدگی به داخل عاج و سپس مغز ( پالپ ) دندان می شود .

الف - وجود مواد قندی در دهان

مصرف زیاد مواد قندی سبب افزایش میزان پوسیدگیهای دندان خواهد شد . مطالعات متعدد نشان داده اند که تکرر مصرف مواد قندی در بین وعده های غذا بمقدار پوسیدگی می افزاید . مخصوصاً اگر مواد قندی مصرف شده سفت و چسبنده باشند . علت ایجاد پوسیدگی تخمیر مواد قندی بوسیله میکربهای موجود در دهان و تولید اسید میباشد که در نتیجه انحلال مینای دندان را بدنبال خواهد داشت . با ادامه اثر اسید تولید شده در دندان بتدریج پوسیدگی بوجود می آید .

آزمایشات مکرر نشان داده اند که پس از مصرف هر وعده غذا در اثر تخمیر باقیمانده مواد غذائی بین دندانها حدود 20 دقیقه اسید در دهان تولید می شود که با احتساب سه وعده غذای مصرفی کلا یک ساعت اسید در دهان بوجود می آید .

چنانچه فردی در بین وعده های غذائی  سه مرتبه تغذیه نماید در مجموع یک ساعت  در دهانش در اثر تخمیر مواد غذائی بوسیله میکربها اسید بوجود می آید . بطور کلی این فرد در خلال 24 ساعت مدت دو ساعت بزاقش حالت اسیدی دارد که چنانچه مواد قندی زیادتری مصرف نماید و یا در عمل بهداشت و مسواک زدن کوتاهی نماید افزایش پوسیدگی امری حتمی خواهد بود .

ب - وجود باکتریها در دهان

در این مورد مختصراً باید گفت که عدم رعایت بهداشت و مراقبت از دندانها و وجود پوسیدگیهای فراوان باعث افزایش میکروبهای پوسیدگی زا در دهان می شود . بدنبال آن پلاک میکروبی روی دندانها افزایش یافته و تعداد بیشتری از دندانها مبتلا به پوسیدگی می شوند .

ج - کمک به فرم گرفتن صحیح و استحکام دندانها

صرف نظر از استعدادهای شخص در رابطه با وراثت که روی دندانها اثر کرده و از کنترل خارج میباشد با رعایت اصولی چند میتوان دندانهای محکم و مقاومتری در اطفال بوجود آورد . این نکات عبارتند از :

1 - تغذیه صحیح مادر باردار و کودک پس از تولد :

تغذیه مادر باردار با مشورت پزشک و تغذیه کودک با در نظر گرفتن تناسب سنی با نظارت پزشک و دندانپزشک میباشد . با رساندن مواد غذائی اساسی به جنین از طریق تغذیه صحیح مادر و بعد توسط خود کودک ، دندانهای بهتر و مقاومتری فرم خواهد گرفت . در تغذیه غذاهای اساسی و اصلی زیر باید موجود باشد .

·         شیر و فرآورده های آن

·         گوشت

·         سبزی ومیوه

·         نان و غلات

·         مقدار قابل ملاحظه ای ویتامین A,B,C,D,E  و کلسیم نیز باید به بدن رسانده شود .

2 - استفاده از فلوراید برای بالا بردن مقاومت دندانها در مقابل پوسیدگی :

مطالعات مختلف نشان داده اند که چنانچه به آبهای آشامیدنی مقدار کافی فلوراید اضافه گردد . در حدود 50 تا 60 درصد از میزان پیدایش پوسیدگی کاسته خواهد شد . در صورتیکه آب آشامیدنی حاوی فلوراید نباشد با تجویز دندان پزشک میتوان از قرصهای حاوی فلوراید استفاده کرد . ناگفته نماند مصرف بیش از حد فلوراید تغییر رنگ دندانها را بدنبال خواهد داشت .

در مناطقی که آب آشامیدنی به اندازه لازم فلوراید دارد کاربرد خمیردندانهای حاوی فلوراید کافی خواهد بود .

علائم پوسیدگی دندان چیست ؟

1- روی دندانها  لکه های قهوه ای و یا لکه های سفیدی که بعداً قهوه ای میشوند دیده می شود .

2 - دندانها در مقابل شیرینی و آب سرد و یا گرم حساس می شوند .

3 - هنگام جویدن غذا درد احساس میشود .

4 - غذا بین دندانها گیرمیکند ( بین دو دندان که مبتلا به پوسیدگی شده اند بقایای غذا دیده میشود )

5 - روی لثه آماس و یا جوش که محل خروج چرک میباشد مشاهده میشود .

6 - در دهان و یا صورت درد یا تورم دیده میشود .

توجه به نکات زیر در حفظ بهداشت دهان کودکان ضروری است .

دندانهای شیری نه تنها در عمل جویدن و تسهیل کار دستگاه هاضمه ، زیبائی و تکلم در دوران کودکی مؤثرند بلکه در نظم و زیبائی دندانهای دائمی هم اهمیت بسزائی دارند . بدین سبب والدین باید بدانند که پوسیدگیهای دندانهای شیری به اندازه دندانهای دائمی مهم بوده و باید مورد توجه قرار گیرد . از دست دادن زودرس دندانهای شیری اغلب باعث ایجاد اختلالات دندانی فکی در کودکان شده که نیاز به درمانهای ارتودنسی جهت ردیف کردن دندانها و اصلاح روابط فکین در دوران جوانی را بدنبال خواهد داشت . بعضی از والدین فکر می کنند که تا سن 7 سالگی تمام دندانهای شیری می افتد و بجای آنها دندانهای دائمی رویش می یابند . برخلاف تصور این افراد در این سن تنها دندانهای قدامی فک پایین و بالای طفل می افتد و جای خود را به دندانهای دائمی می دهند و در حالیکه دندانهای کرسی شیری در سنین یازده تا سیزده سال در دهان ممکن است باقی بمانند . باید دانست که دندانهای شیری پس از ظاهر شدن در دهان در معرض پوسیدگی قرار می گیرند بدین علت والدین باید در تمیز نگهداشتن آنها توجه کرده و آنها را با گاز مرطوب تمیز کنند و با رویش تعداد بیشتری از دندانها کودک را در مسواک زدن یاری نمایند و آموزش دهند .

طرز صحیح مسواک زدن باید بدنبال تعالیمی باشد که از دندانپزشک دریافت می کنند . والدین باید کودکانشان را در مورد حوادثی که ممکن است در حین بازی و یا ورزش برای دندانهای آنها پیش آید آگاه ساخته و احتیاطات لازم را به عمل آورند زیرا ممکن است صدمه یک دندان واقعآً جبران ناپذیر باشد .